Havalandırma, dış havayı bir binaya veya odaya taşır ve havayı bina veya oda içinde dağıtır. Binalarda havalandırmanın genel amacı, hem binadan kaynaklanan kirleticileri seyrelterek hem de kirleticileri binadan uzaklaştırarak sağlıklı nefes alma havası sağlamaktır.
Bina havalandırmasının üç temel unsuru vardır:
- Havalandırma oranı – mekana sağlanan dış hava miktarı ve dış havanın kalitesi,
- Hava akışı yönü — bir binadaki temiz bölgelerden kirli bölgelere doğru olması gereken genel hava akışı yönü,
- Hava dağıtımı veya hava akış modeli: Dış hava, mahallin her bir kısmına verimli bir şekilde iletilmeli ve mahallin her bir kısmında üretilen havadaki kirleticiler de verimli bir şekilde uzaklaştırılmalıdır.
Bir binayı havalandırmak için kullanılabilecek üç yöntem vardır: doğal, mekanik ve hibrit (karma mod) havalandırma.
Doğal havalandırma nedir?
Doğal kuvvetler (örneğin, iç ve dış hava yoğunluğu farklılıklarından kaynaklanan rüzgarlar ve termal kaldırma kuvveti), dış havayı amaca yönelik olarak inşa edilmiş bina kabuğu açıklıklarından geçirir. Amaca yönelik olarak inşa edilen açıklıklar arasında pencereler, kapılar, güneş bacaları, rüzgar kuleleri ve damlama vantilatörleri bulunur. Binaların bu doğal havalandırması iklime, bina tasarımına ve insan davranışına bağlıdır.
Mekanik havalandırma nedir?
Mekanik fanlar mekanik havalandırmayı çalıştırır. Fanlar doğrudan pencerelere veya duvarlara monte edilebilir veya bir odaya hava sağlamak veya odadan havayı çıkarmak için hava kanallarına monte edilebilen sistemdir.
Hibrit veya karma modlu havalandırma nedir?
Hibrit (karma mod) havalandırma, istenen (tasarım) akış hızını sağlamak için doğal itici güçlere dayanır. Doğal havalandırma akış hızı çok düşük olduğunda mekanik havalandırmayı kullanır.
Doğal havalandırmanın tek başına uygun olmadığı durumlarda, hava yoluyla bulaşan enfeksiyonu olan hastaların bulunduğu odalarda havalandırma oranlarını artırmak için egzoz fanları (yeterli ön test ve planlama ile) kurulabilir. Ancak bu basit tipteki hibrit (karma mod) havalandırmanın dikkatli kullanılması gerekir. Fanlar, oda havasının bir duvar veya çatı yoluyla doğrudan dış ortama atılabileceği bir yere kurulmalıdır. Egzoz fanlarının boyutu ve sayısı, hedeflenen havalandırma oranına bağlıdır ve kullanımdan önce ölçülüp test edilmelidir.
Egzoz fanlarının kullanımıyla ilgili sorunlar arasında kurulum zorlukları (özellikle büyük fanlar için), gürültü (özellikle yüksek güçlü fanlardan), odadaki sıcaklığın artması veya azalması ve kesintisiz elektrik kaynağı gereksinimi yer alır. Odadaki ortam termal rahatsızlığa neden oluyorsa spot soğutma veya ısıtma sistemleri ve tavan vantilatörleri eklenebilir.
Diğer bir olasılık ise, elektrik gerektirmeyen ve bir binadaki hava akışını artıran bir çatı-egzoz sistemi sağlayan rüzgar kuşlarının (fırıldak veya rüzgar türbinleri) kurulmasıdır.